Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia
im. Aleksandra Tansmana w Łodzi

Rys historyczny

Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia im. Aleksandra Tansmana w Łodzi

Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia im. Aleksandra Tansmana w Łodzi – występująca początkowo pod nazwą Państwowa Szkoła Muzyczna nr 2 (do 1951 r.), potem Państwowa Szkoła Muzyczna, a od roku 1967 Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia - rozpoczęła swą działalność 1 stycznia 1950 roku.

W okresie 70 lat istnienia szkołą zarządzało 8 dyrektorów: Karol Mroszczyk (1950 –1952), Czesław Glubiński (1952 – 1954 i 1961 - 1967), Andrzej Hundziak (1954 – 1961), Mikołaj Stanisławski (1967 - 1971), Danuta Wójt – Śmigielska (1971 – 1974), Bogumiła Lewandowska (1974 – 1987), Anna Piątkiewicz (1987 – 1991), Mariola Borowska (1991  1999). Od 1 września 1999 roku do chwili obecnej funkcję dyrektora szkoły pełni Małgorzata Biernacka.

Pierwszą siedzibą szkoły był budynek przy ul. Jaracza 19, w którym mieściła się również Państwowa Podstawowa Szkoła Muzyczna i Liceum Muzyczne. Bardzo trudne warunki lokalowe zmuszały pierwszych dyrektorów do podejmowania działań mających na celu uzyskanie od władz miasta samodzielnej siedziby. Szkoła otrzymała ją dopiero 1 stycznia 1957 roku. Był nią zabytkowy pałacyk Scheiblera wraz z budynkami gospodarczymi położonymi przy pl. Zwycięstwa 1. W pięknych wnętrzach pałacyku odbywały się wszystkie zajęcia teoretyczne, chór, orkiestra smyczkowa, a także popisy oraz dziecięce i młodzieżowe zabawy. Indywidualne zajęcia gry na instrumentach miały miejsce w jednym z budynków gospodarczych tzw. „małym” budynku. W 1967 roku powróciły problemy lokalowe. Konieczność przeprowadzenia w pałacyku prac remontowo – konserwatorskich uniemożliwiła dalszą w nim naukę. Pałacyk został zamknięty, a szkoła dostała w zamian kilka klas w sąsiadujących szkołach podstawowych. Ten stan trwał aż do roku 1990, kiedy to po odebraniu szkole całego kompleksu pałacowego, musiała się ona przenieść do nowej siedziby przy ul. Szpitalnej 5/7.

W budynku tym rezyduje do chwili obecnej, jednak nie stanowi on tylko jednego miejsca nauki. Szkoła posiada trzy lokalizacje. Powstały one w latach 1974 – 1976 w trzech osiedlach miasta: na Teofilowie, Dąbrowie i Retkini. Obecnie, po wielu przeprowadzkach lokalizacje te mieszczą się na Teofilowie w budynku przy ul. Rydzowej 26, na Dąbrowie w Szkole Podstawowej przy ul. Gałczyńskiego 6 oraz na Retkini w Pałacu Młodzieży im. Juliana Tuwima przy ul. Wyszyńskiego 86. Budynek przy ul. Szpitalnej jest centralnym punktem szkoły i mieszczą się w nim, oprócz sal lekcyjnych, administracja, biblioteka, magazyn instrumentów oraz sala kameralna.

Od chwili powstania w szkole istniały dwa działy. Początkowo był to dział dziecięcy i młodzieżowy. Obecnie uczniowie uczą się w cyklu sześcioletnim i czteroletnim. Pobierają naukę gry na fortepianie, skrzypcach, wiolonczeli, kontrabasie, flecie, klarnecie, waltorni, trąbce, puzonie, akordeonie, perkusji i gitarze klasycznej. Kreśląc rys historyczny PSM I st. nie można pominąć faktu otwarcia w dniu 1 września 1965 roku klasy gitary klasycznej. Wydarzenie to miało doniosłe znaczenie, ponieważ była to wówczas pierwsza w Polsce klasa gitary klasycznej w szkole muzycznej stopnia podstawowego.

Oprócz nauki gry na instrumentach, uczniowie rozwijają swoje ogólnomuzyczne zdolności na lekcjach kształcenia słuchu, rytmiki, audycji muzycznych i zajęć zespołowych. Od początku istnienia w szkole działał chór, orkiestra smyczkowa i dęta, zespoły gitarowe i akordeonowe. Tak więc, wszyscy uczniowie mogli i nadal mogą doskonalić swoje muzyczne umiejętności nie tylko na indywidualnych zajęciach gry na instrumencie, ale i przystosowując się do gry zespołowej.

Bardzo ważnym elementem edukacji muzycznej jest udział uczniów w lokalnych, regionalnych oraz ogólnopolskich konkursach, przesłuchaniach i festiwalach muzycznych. O sukcesach uczniów PSM I st. świadczą zdobyte przez nich nagrody i wyróżnienia na takich konkursach i przesłuchaniach jak, m.in.: Ogólnopolski Konkurs Młodego Muzyka w Szczecinku, Ogólnopolski Konkurs Gitary Klasycznej w Strzelcach Krajeńskich, Konkurs Młodych Skrzypków Regionu Łódzkiego, Konkurs Młodych Gitarzystów Szkół Muzycznych I stopnia Okręgu Łódzkiego, Konkurs Fortepianowy im. Emmy Altberg, Regionalne Przesłuchania Pianistów Szkół Muzycznych I stopnia, I Konkurs Młodego Pianisty, Ogólnopolski Festiwal Chóralny Cantio Lodziensis, Regionalny Konkurs Miniatur Skrzypcowych w Sieradzu, Ogólnopolski Konkurs Zespołów Kameralnych im. Grażyny Bacewicz w Łodzi, Międzynarodowy Konkurs Gitary w Sanoku, Międzynarodowy Festiwal Muzyki Gitarowej Gryfice-Trzebiatów, Konkurs Duetów Dziecięcych „Duettino” w Warszawie, Międzynarodowy Konkurs Dziecięcych Zespołów Kameralnych IV Wiosna Młodych Kameralistów w Krakowie i wiele wiele innych.

Przez wszystkie lata istnienia szkoły jej uczniowie prezentują swoje osiągnięcia na corocznym koncercie ogólnoszkolnym organizowanym najczęściej w maju – dawniej w sali koncertowej Ogólnokształcącej Szkoły Muzycznej I i II st. im. Henryka Wieniawskiego w Łodzi , a obecnie w sali Filharmonii Łódzkiej. PSM I st., niestety nigdy nie posiadała i nadal nie posiada odpowiedniej do swojej wielkości sali koncertowej.

Od ponad dwudziestu lat dyrekcja szkoły oprócz wiosennego koncertu organizuje w styczniu lub lutym audycję tematyczną, która swoim rozmiarem i rangą dorównuje koncertowi ogólnoszkolnemu. W lutym 2006 roku audycja poświęcona była 250 rocznicy urodzin W. A. Mozarta, rok później uczniowie Szkoły wykonywali utwory Aleksandra Tansmana i innych kompozytorów polskich, a w roku 2008 podczas audycji zatytułowanej "Muzyka nie tylko poważna" rozbrzmiewała muzyka filmowa, ragtime, opracowane na różne instrumenty przeboje Beatlesów, czy piosenki Osieckiej. Był to bardzo udany i godny kontynuacji koncert.

Dorobek artystyczny PSM I st. prezentowany jest nie tylko na szkolnych popisach i koncertach, ale także na imprezach okolicznościowych odbywających się na terenie miasta: w przedszkolach, szkołach, domach kultury, domach dziecka i domach opieki społecznej, w zespołach szkół specjalnych, szpitalach, jak również na antenie radia i telewizji. Ostatnie sześć lat działalności szkoły przyniosły jej piękne owoce współpracy z Muzeum Kinematografii w Łodzi (udostępnianie szkole sal pałacu Scheiblera, w zamian za koncerty uczniów i nauczycieli uświetniające organizowane przez muzeum imprezy), Domem Kultury „Widok” (audycje cykliczne), Rezydencją „Księży Młyn” (cykliczne koncerty dla dzieci, wystawienie bajki muzycznej „O łaciatym słoniu”). Uczniowie PSM I stopnia zapraszani są do wykonywania utworów łódzkich kompozytorów podczas sesji „Musica Moderna” organizowanych przez Akademię Muzyczną im. Grażyny i Kiejstuta Bacewiczów w Łodzi. Szkoła może poszczycić się również udziałem swoich uczniów w takich imprezach organizowanych na terenie miasta jak: „Odsłonięcie Kufra Reymonta”, V Edycja Ogólnopolskiej Imprezy Artystycznej „Dzień Tuwima”, Łódzkie Targi Edukacyjne, Finały Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy, Koncert Uczniów Szkół Muzycznych w I Rocznicę Śmierci Papieża Jana Pawła II, V Festiwal Muzyki Filmowej, Festiwal Aleksandra Tansmana, koncerty organizowane przez Fundację dla Dzieci z Chorobami Nowotworowymi "Krwinka".

Równie ważnym elementem działalności szkoły jest organizowanie na jej terenie (od 1992 roku do chwili obecnej) Konkursu Młodych Gitarzystów Szkół Muzycznych I stopnia Okręgu Łódzkiego i Regionalnego Festiwalu Interpretacji Ruchowych dla Dzieci (od 2003 roku). W roku 2004 dyrekcja szkoły podjęła się także organizacji Regionalnego Przesłuchania Gitarzystów Szkół Muzycznych I stopnia. A w 2012 roku odbył się I Ogólnopolski Konkurs Młodych Gitarzystów im. Kazimierza Sosińskiego zorganizowany przez dyrektora szkoły.

W szkole powstało też wiele nowatorskich i twórczych inicjatyw pedagogicznych, m. in. utworzono klasę teorii dla uczniów niewidomych i rozpoczęto naukę gry na skrzypcach z dzieckiem niewidomym.

Dyrekcja PSM I st., dbając o ciągły rozwój zawodowy nauczycieli od roku 2000 organizuje na terenie szkoły warsztaty metodyczne prowadzone przez wybitnych specjalistów, profesorów akademii muzycznych, muzyków m.in. przez prof. Franciszka Wesołowskiego, prof. Antoniego Cofalika, prof. Pawła Puczka, prof. Konstantego Andrzeja Kulkę, prof. Tomasza Strahla, prof. Marię Wacholc, Wojciecha Mrozka, Tatianę Stachak, Brittę Bauer, prof. Jerzego Nalepkę, Tomasza Starka, prof. Beatę Cywińską, prof. Tomasika, prof. Magdalenę Szczepanowską czy prof. Evę Salmutter z Austrii.

Ponadto szkoła, zwłaszcza w ostatnich latach swojej działalności, nieustannie zabiega o poprawę warunków pracy zarówno lokalowych, jak i merytorycznych oraz o dalszy jej rozwój. To właśnie w latach 2000 – 2006 przeniesiono lokalizację na Retkini do budynku, gdzie ma obecnie komfortowe warunki pracy. Utworzono klasę gitary klasycznej w lokalizacji na Dąbrowie, klasę fletu na Retkini oraz rozpoczęto tam naukę w cyklu czteroletnim. Zwiększono też ilość klas w siedzibie przy ul. Szpitalnej, uzyskując pomieszczenia po zamieszkałym tam lokatorze. Zakupiono drugą kserokopiarkę i nowe komputery, jak również nowy sprzęt audiowizualny i nowe instrumenty muzyczne. Systematycznie powiększa się księgozbiór szkolnej biblioteki. Utworzono także stronę internetową szkoły.

W historii PSM I st. nie brakuje też kontaktów ze szkołami muzycznymi z innych miast Polski, a nawet z zagranicy. W latach sześćdziesiątych szkoła nawiązywała współpracę z PSM w Ełku, Słupsku i Koszalinie. W latach 1976 – 1977 trwała wymiana koncertowa ze szkołą muzyczną w Tbilisi, a w maju 2004 r. PSM I st. gościła uczniów i pedagogów Musikschule z Neubrandenburga w Niemczech.

Opisując działalność PSM I st. nie można pominąć roli, jaką w dziejach szkoły odegrała Rada Rodziców. Wszak to, dzięki ofiarności i pomocy Rodziców szkoła mogła umilić swoim uczniom naukę, organizując im każdego roku wycieczki, zabawy czy konkursy.

Obecnie w szkole uczy się około 550 uczniów i pracuje 87 nauczycieli. Jak dawniej panuje w niej miła, przyjacielska atmosfera, a dzięki wysokim kwalifikacjom kadry pedagogicznej i jej ogromnego zaangażowania w pracy z dziećmi szkoła nadal utrzymuje wysoki poziom nauczania.

W okresie 70 lat istnienia PSM I st. opuściło 3046 absolwentów. Ponad 70% z nich podjęło naukę w szkołach muzycznych II stopnia i wielu ukończyło wyższe uczelnie muzyczne. Wielu naszych wychowanków prowadzi działalność koncertową, twórczą, pedagogiczną. Wielu pracuje w instytucjach muzycznych Łodzi, kraju i zagranicy. Chlubą naszej szkoły są nasi absolwenci, a obecnie już artyści muzycy zasiadający przy pulpitach orkiestry Filharmonii, Teatru Wielkiego i Teatru Muzycznego w Łodzi.

W tym krótkim opisie dziejów PSM I st. nie sposób wymienić jej wszystkich wybitnych absolwentów. Pozwolę sobie jednak przytoczyć kilka nazwisk osób najbardziej zasłużonych dla muzycznego świata Polski i zagranicy. A są to: prof. Delfina Ambroziak, prof. Anita Krochmalska, Izabela Kobus, prof. Irena Wisełka-Cieślar, prof. Bogdan Dowlasz, prof. Sławomir Kaczorowski, Marek Jaszczak, Teresa Krzyżanowska, Ilona Grzesiak, Maria Hoffman, Jan Targowski, Grzegorz Michalski, Krzysztof Lipka. 

Ostatnią niezwykle ważną i jakże piękną dla historii szkoły jest data 11-go stycznia 2006 roku. W tym dniu Rada Miasta Łodzi podjęła uchwałę o nadaniu PSM I st. w Łodzi imienia Aleksandra Tansmana. Długoletnie pragnienia i dążenia nauczycieli oraz obecnego dyrektora nareszcie się spełniły. Od tego momentu szkoła, wkraczająca w nowy etap swoich dziejów, nosi nazwę Państwowej Szkoły Muzycznej I st. im. Aleksandra Tansmana w Łodzi. Uroczystość związana z tym niezwykle ważnym wydarzeniem jakim było nadanie szkole patrona odbyła się 14 listopada 2006 r. w Muzeum Historii Miasta Łodzi i stanowiła równocześnie jeden z punktów programu Festiwalu i Konkursu Indywidualności im. Aleksandra Tansmana. Dyrekcja zaprosiła na ten szczególny dzień córki kompozytora Marienne Tansman-Martinozzi i Mireille Tansman-Zanuttini. W koncercie wieńczącym uroczystość rozbrzmiewała muzyka Tansmana. Uczniowie Szkoły znakomicie zaprezentowali kilka dziecięcych miniatur na fortepian, skrzypce, gitarę i zespoły kameralne. Słuchano również Sonaty na dwoje skrzypiec, którą po raz pierwszy w Polsce wykonali już znani artyści Krzysztof Jakowicz i jego syn Jakub.

Córki kompozytora odwiedziły ponownie PSM I st. im. A. Tansmana w 2008 r. Wzięły udział w odsłonięciu tablicy upamiętniającej Patrona Szkoły.

Maria Aszyk